|
|
 |
Langs slikken en schorren - Allerhande - 8 augustus 2001
Als enige boer in Nederland teelt Roelof Hoogland zeeasters.
Hij kent de groente van A tot Z. Over zoutminnend onkruid, mystery-machines, vraatzuchtige brandganzen en zijn 'bezeten' liefde: 'Van een mooie, jonge, malse, perfecte zeeaster krijg ik een brok in mijn keel.'
Hoger in Nederland kan bijna niet. Verderop ligt de groene zeedijk, een statige markering van het noordelijkste deel van het vasteland. Achter die groene heuvel begint de Waddenzee. Op de drassige grond liggen ook de percelen van zoutgroentekweker Roelof Hoogland (35). We zitten aan tafel in zijn boerenhuisje, een paar honderd meter landinwaarts, dicht bij het dorpje Ferwerd. Het is er zo stil als je mag verwachten op het uitgestrekte, Friese platteland. Hoogland kijkt voor zich uit, met een dromerige blik. 'Ik weet nog goed dat ik voor de eerste keer zeeaster probeerde. De specifieke, zilte smaak... heerlijk. Je proeft de zee.'
De zeeaster groeit van nature langs de slikken en schorren van de Waddenzee, op de grens van eb en vloed. 'In de volksmond noemen ze hem lamsoor,' zegt Hoogland. 'Zo is de vorm van de blaadjes: ze lopen puntig uit, ietsje naar binnen gekruld. In Zeeland heten ze zulte. De zeeaster is een beschermd gewas. Als kind zag ik wel eens wildsnijders in de verte, stropers die de planten stiekem plukten voor verkoop aan restaurants. Dat beeld is mij altijd bijgebleven.'
Ondernemersbloed
Jongetjes dromen van een leven als profvoetballer, popmuzikant of straaljagerpiloot. Maar zeeasterteler... daar had zelfs de jonge Roelof niet aan gedacht. Hij ging naar de HEAO. Als commercieel econoom raakte hij
in Brussel verzeild, waar hij voor een zuivelbedrijf ging werken. Dat is nog maar zes jaar geleden. 'Ik wilde iets anders. Ik voelde ondernemers bloed door mijn aderen stromen -
wat kon ik voor
mijzelf gaan doen? Plannen had ik genoeg, variërend van boomverplantingsmachines voor grote steden tot het kweken van tarbot. Uiteindelijk kwam ik uit op zeeasters. Niemand had deze zilte groente ooit kunnen kweken. Zou het mij wel lukken?'
Zijn plan had behoorlijk wat voeten in aarde. Wetenschappers van landbouwuniversiteiten hadden de moed al opgegeven om de zeeaster binnendijks in kassen te kweken. 'Ze haalden allerlei kunstgrepen uit,' zegt Hoogland. 'Maar de plant reageerde daar niet goed op. Het smaakte nergens naar. Die mensen van de universiteit zijn waarschijnlijk veel slimmer dan ik, maar zij missen overzicht, gevoel. Ik heb de natuurlijke omstandigheden als basis genomen. Zonder mest, zonder bestrijdingsmiddelen. Elke dag liep ik op de kwelders rond: hoe lang staan de planten onder het zeewater, wat gebeurt er bij harde wind? Zo kwam ik tot mijn eigen opzet.'
Tien hectare grond liet hij egaliseren, met dijkjes eromheen. 'Op elk gewenst moment kan ik het land laten bevloeien met zout water. Dat gebeurt met een speciale pomp die zestienhonderd badkuipen zeewater per uur op het land blaast. Zo boots ik eb en vloed na. Het water mag niet te lang blijven staan, zeker niet langer dan twee, drie uur anders verdrinken de planten. Dan vergelen ze. Meestal voer ik het water via een drainagesysteem snel weer af: even een zout bad. Ik doe dit een paar keer per week. Bij veel regen bevloei ik vaker, omdat de grond anders te zoet wordt. In de zomermaanden juist weer minder, omdat het land na uitdroging al zo zout is. Het luistert heel nauw. Supernauw. Zeeasters kweken is worstelen met Moeder Natuur.'
Mystery machine
Hoogland is succesvol met zijn zeeasters. Albert Heijn is zijn grootste afnemer. Hij is de enige boer die deze groentesoort kan kweken, maar als pionier heeft hij wél alles zelf moeten uitvinden. 'Om te oogsten had ik een machine nodig die werkte op de slikke, drassige grond. Ik heb hem zelf gebouwd, naar een voorbeeld van een Aziatisch apparaat dat ik op tv had gezien. Het is een compacte, lichte machine waar je achteraan kunt lopen. Een soort grasmaaier.' Hij lacht. 'Verder zeg ik er niks over, om toekomstige concurrenten niet wijzer te maken. Zelfs de mensen van Albert Heijn mogen hem niet zien.'
Het klinkt romantisch. Biologisch boeren in
de vrije natuur, zonder kassen, zonder chemische middelen. Hoogland knikt. 'Maar het is wel hard werken. In de oogsttijd, van april-mei tot oktober-november, ben ik continu met mijn bedrijf bezig. Ik sta om zes uur op, soms nog vroeger, en luister naar de weerberichten. Ik moet altijd alert zijn. Komt er zware hagel aan, dan laat ik de grond onderlopen om schade aan de gewassen te voorkomen. Zoutminnend onkruid moet je handmatig wieden - een tijdrovende klus.'
Urenlang waken
'In het begin van het seizoen had ik hier brandganzen. Met tienduizenden tegelijk stortten ze zich op mijn zeeasters: binnen een uur hadden ze een belangrijk deel van mijn gewassen weggevreten. Daar gáát je inkomen. Draden spannen, poppen ophangen, op het land patrouilleren - je probeert van alles. Urenlang heb ik gewaakt. Ik had flink de pest in. Dan denk je: waar bén ik aan begonnen?'
Maar dan krijgt de Fries weer bezoek van
ware fijnproevers, topkoks van toprestaurants, en zijn dag is weer goed. 'De smaak van mijn zeeasters vinden ze geweldig,' zegt de kweker trots. 'Ze mogen de zilte groente graag combineren met vis, pasta, asperges en lamsvlees. Erkenning vanuit het culinaire vak, erkenning van consumenten - daar doe je het voor.'
In de wintermaanden kan hij ontspannen. Dan is hij voornamelijk bezig met het selecteren en veredelen van
zaden.'
Hoogland's Zeegroen ten is een zaak van
liefde. 'Ik hóud van zeeasters,' beaamt hij. 'Van een mooie, jonge, malse, perfecte plant krijg ik een brok in mijn keel. Dat is ontroerend. Het geeft ook veel voldoening als ik een vrachtwagen zie wegrijden met een paar duizend klein-eenheden zeeasters, bakjes van 150 gram. Tja, ik ben gewoon bezeten. Je moet een beetje op de zeeaster lijken om hem 'tam' te krijgen. Doorzettingsvermogen. Hardheid. Je eigen spoor trekken. En: hij laat zich nauwelijks veredelen. De zeeaster en ik, we passen wel bij elkaar.' .
|
